poniedziałek, 28 lipca 2025 13:15
Reklama

W stanie wojennym ukrywałem się przez trzy tygodnie

Walczyli o wolną i niepodległą Polskę: Gdy w Tczewie wybuchały strajki, inżynier Tadeusz Wilczarski był oddelegowany do pracy na roli w ramach „przyjaźni robotniczo-chłopskiej”. Po powrocie pracownik działu Rozwoju dołączył do wydarzeń rozgrywających się w POLMO.
W stanie wojennym ukrywałem się przez trzy tygodnie

„Strajkujący zrobili szpaler i powitali nas oklaskami. Zaproponowałem swoją osobę do dyspozycji Komitetu Strajkowego. Włączyłem się w normalne życie strajku” – wspomina Tadeusz Wilczarski. „W komisji zakładowej było trzech inżynierów. Andrzej Kaszuba, Władek Szanser oraz moja skromna osoba”.

Reklama

Dylematy w trakcie strajku

„Andrzej Kaszuba jako przewodniczący strajku zaproponował mi włączenie do Komitetu Strajkowego, ale odmówiłem, gdyż nie byłem od samego początku. Powiedziałem, że przecież prace na rzecz strajkujących można wykonywać bez włączenia do Komitetu”. Tadeusz Wilczarski decydował, które materiały docierające do zakładu mogły być opublikowane, a które nie. „Doszła do nas m.in. sprawa Lecha Wałęsy. Dokumenty przedstawiały jego współpracę z SB, kogo wydał i jakie pieniądze za to uzyskał. Osobiście wstrzymałem powielanie informacji o tych papierach. Gdybym puścił ten materiał oficjalnie, powstałoby duże zamieszanie wśród strajkujących. Wałęsa był już przywódcą „Solidarności”. Uważałem, że nie był to odpowiedni moment. Stwierdziłem, że na wyjaśnienie tej sprawy przyjdzie czas, a my wówczas nie mieliśmy określonego źródła pochodzenia tego materiału”.

W zakładzie nastąpił też moment rzucania legitymacji partyjnych. „Pierwszym, który zdecydował się rzucić legitymację, demonstracyjnie, był Jerzy Walerowicz. Warto podkreślić jego nazwisko. Potem wielu ludzi zaczęło go naśladować. Niektórzy z nich, z powodu dużej presji władz po strajku, podnieśli te legitymacje z powrotem. Ludzie przecież zawdzięczali im mieszkania, czy awanse zawodowe. To nie była jednak duża grupa”.

Moment niepokoju i jedność w zakładzie

Co wieczór, na Wydziale Wałków odbywały się wspólne spotkania strajkujących, na których dokonywano podsumowania dnia. Przedstawiciel zakładu, Leszek Lamkiewicz, przedstawiał informacje z Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego z Gdańska. Oglądano również dziennik w telewizji, aby zorientować się, co dzieje się w kraju. Pewnego wieczora, słowa redaktorów Ryszarda Wojny i Mieczysława Rakowskiego (późniejszego premiera PRL), zasiały ziarno niepewności.

„Powiedzieli, że grupa cwaniaków i oszołomów chce zabrać socjalizm. Zobaczyłem, ile waży słowo, jaką przemianę może wywoływać w ludziach. Wówczas wśród strajkujących były osoby, które mocno się wystraszyły, panikowały” – mówi Tadeusz Wilczarski. Następnego dnia rano szef strajku i inne osoby, również inżynier, złożyły oficjalne wyjaśnienia mające uspokoić strajkujących.

Duże znaczenie miało zorganizowanie Mszy Świętej na terenie POLMO. „Po rozmowie z proboszczem parafii Św. Krzyża okazało się, że Msza odbędzie się 27 sierpnia. Były wzruszenia i wielkie przeżycie. Spowodowało to umocnienie ludzi podczas strajku. W POLMO pracowało 2,5 tysiąca ludzi. Sporo znałem, ale nie wszystkich. Byli tam przecież ludzie PZPR-u i innych różnych organizacji. Uważam, że ta jedność, która była wytworzona w trakcie strajku, była pokłosiem Jana Pawła II i Jego modlitwy przed dniem Zesłania Ducha Świętego, wypowiedzianej w Warszawie na Placu Zwycięstwa, obecnie Placu Piłsudskiego”.

Powrót do rzeczywistości

Strajk zakończył się po podpisaniu Porozumień Gdańskich, a pracownicy POLMO zaczęli działać w ramach zalegalizowanych związków zawodowych. „Po strajku zakład był wysprzątany. Wszystko dobrze, ale trzeba było to wszystko przetworzyć na normalne życie. Utworzyliśmy różne komisje, które prowadziły rozmowy z władzą. Byłem w jednej z nich, wyznaczył mnie Andrzej Kaszuba.

Pilnowałem przestrzegania chyba ponad stu postulatów, które się wtedy namnożyły. Ludzie bez przerwy zgłaszali przeróżne problemy. Niestety niektóre trzeba było odrzucić, bo były nierealne. Bo to było na takiej zasadzie, że skoro ludzie coś mogli, to chcieliby wszystko pozmieniać. Realizm musiał jednak być w tym wszystkim. Trzeba było weryfikować, co było do zrobienia na dzisiaj, a co na przyszłość”.

Inżynier wspomina, że razem z dyrektorem POLMO, Jerzym Bogackim, zaczął budować pierwsze Niezależne Zrzeszenie Przemysłu Motoryzacyjnego i Lotnictwa. „Prowadziłem rozmowy jako przedstawiciel Rady Pracowniczej. Rozpoczęła się konstruktywna praca 23 zakładów, m.in. POLMO, Sanoka, czy Starachowic, które wypracowały dobrowolnie statuty. Byłem współautorem tych regulaminów pierwszego w Polsce Niezależnego Zrzeszenia”.

Dramat stanu wojennego i zejście do podziemia

„Z POLMO do internowania przeznaczono 14 ludzi. Mnie udało się uciec. Mieszkałem wtedy na Suchostrzygach z moją małżonką. Nie miałem zmienionego adresu w aktach. Wiedziałem już, że złapali innych chłopaków. Stan wojenny był w moim przekonaniu największą zbrodnią dokonaną na Narodzie. Bo to była zbrodnia na ludziach, odebrano im nadzieję, odebrano wszystko, co było obecne przy budowaniu pierwszej „Solidarności”.

„W stanie wojennym ukrywałem się przez trzy tygodnie. Ludzie oferowali mi mieszkania. To wtedy jeszcze była „Solidarność”. Natomiast później trzeba było załatwić pomoc dla rodzin internowanych osób. Próbowaliśmy to zorganizować ze Zdzisławem Antczakiem u Dominikanów. Poprosiłem Duszpasterstwo Akademickie, żeby przywozili tutaj paczki z Gdańska. Okazało się, że ostatecznie tych paczek nie podjęto. Drugim kanałem była pomoc z parafii Św. Brygidy w Gdańsku, którą organizował Zdzisław Jaśkowiak, którego poznałem w Parafii na Suchostrzygach”.

„Paczki trafiały do jego mieszkania, skąd początkowo roznosiliśmy je ręcznie. Mówiąc konkretnie, roznosiło tę pomoc trzech inżynierów: Bartnik, Olejnik i ja. Pamiętam, kiedyś szliśmy tak w trójkę z paczkami, a w naszą stronę z naprzeciwka kierowali się zomowcy. Bartnik spytał się mnie, co robimy? Powiedziałem, żebyśmy szli na nich, mamy przecież tylko paczki, co nam mogą zrobić. W pewnym momencie zomowcy rozstąpili się i nas ominęli. Później dołączyli do nas lekarze, m.in. Zbigniew Bulczak, Danuta Galewska, czy Lucja Wydrowska i inne osoby ze służby zdrowia”.

Podział środowiska

Tadeusz Wilczarski mówi, że komuniści zgnębili ludzi stanem wojennym. Udało im się poróżnić ludzi pierwszej „Solidarności”. „Tak skutecznie podzielili, że do dzisiaj nie możemy się pozbierać. Nie ma w naszym środowisku jedności jaka była na strajku. Niektórzy ludzie uważają, że są Wałęsami, że to oni wszystko zorganizowali. Oczywiście zdaje sobie sprawę, że każdy jakąś cząstkę do strajku dołożył. Tylko trzeba w tym wszystkim dostrzec innych, bo na tym polegała „Solidarność”. To było działanie na rzecz wszystkich, a nie jakichś oddzielnych grup”.

Czym obecnie zajmuje się były przedstawiciel Rady Pracowniczej POLMO?

„Pracuję cały czas zawodowo w Naczelnej Organizacji Technicznej. Prowadzę stowarzyszenie Wojewódzkiego Klubu Techniki i Racjonalizacji w Gdańsku. Jestem również wiceprezydentem Polskiego Związku Stowarzyszeń Wynalazców i Racjonalizatorów. Prowadzę też własną Kancelarię Patentową w Tczewie”.


Podziel się
Oceń

Napisz komentarz

Komentarze

Wakacje pełne odkryć  – centrum nauki Hevelianum zaprasza na Górę Gradową i do Domu Zdrojowego w Brzeźnie! Wakacje pełne odkryć – centrum nauki Hevelianum zaprasza na Górę Gradową i do Domu Zdrojowego w Brzeźnie! Dzieci, młodzież i całe rodziny zapraszamy do Hevelianum na letnią przygodę z nauką w roli głównej! Wakacyjna oferta jest pełna atrakcji i dostępna aż w dwóch lokalizacjach – na Górze Gradowej i w Domu Zdrojowym w Brzeźnie. Dodatkowo na skwerze Heweliusza w Gdańsku można obejrzeć czasową plenerową wystawę. Nauka to My!Eksperymenty, wystawy, spacery, warsztaty, seanse w planetarium mobilnym, escape room’y i naukowe niespodzianki – wszystko to Hevelianum przygotowało z myślą o tych, którzy w wakacje chcą nie tylko odpoczywai dobrze się bawi , ale też doświadczai odkrywa !Oferta wakacyjna 2025 jest adresowana do odkrywców i wszystkich spragnionych naukowych przygód. Przez całe lato w Hevelianum czekabędą atrakcje, które łączą edukację z zabawą. Niech to będą wakacje pełne naukowej magii! Cała przyjemność w odkrywaniu! PROGRAM28.06. – 31.08.2025Plenerowa wystawa czasowa pt.: Nauka to MY!termin: do 24 lipca | lokalizacja: skwer Heweliusza (koło Muzeum Bursztynu) | wstęp: wolnyZorganizowana przez Hevelianum wystawa plenerowa ukazuje sylwetki naukowczyń i naukowców, którzy na co dzień pracują na Politechnice Gdańskiej, Uniwersytecie Gdańskim, Gdańskim Uniwersytecie Medycznym, Akademii Muzycznej w Gdańsku, Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz Akademii Wychowania Fizycznego w Gdańsku.Wystawa jest elementem cyklu projektów promujących naukę gdańską.Więcej informacji na: https://hevelianum.pl/plenerowa-wystawa-czasowa-nauka-to-my/ WAKACJE NA GÓRZE GRADOWEJ | Gradowa 6, GdańskDOOKOŁA ŚWIATA, ŁAMIGŁÓWKA, Z ENERGIĄ! | pakiet wystaw interaktywnychtermin: 28.06. – 31.08 | godzina: 10:00–18:00 | wiek: dzieci w wieku szkolnym i dorośli | wstęp: płatny | bilety: bilety.hevelianum.plNA TROPIE DINOZAURÓW | warsztaty dla dziecilokalizacja: kreatywny plac zabaw | wiek: 3–6 lat | max. grupa uczestników: 30 osób (dzieci wraz z opiekunami)| godzina: 10:30, 12:00, 13:30 | czas trwania: 60 min | cena: 25 zł, każdy opiekun: 5 złPodczas kreatywnych warsztatów wspólnie odkryjemy wszystko, co najciekawszeo dinozaurach. Chociaż wymarły 66 milionów lat temu, te potężne zwierzęta wciąż wzbudzają duże zainteresowanie. BEZ CIŚNIENIA, A GDYBY TAK W KOSMOSIE... | pokaz naukowygodzina: 12:00,14:00 | czas trwania: 45 min | lokalizacja: Sala 29 | wiek: 8+ | cena: 20 zł (ulgowy), 25 zł (normalny)A gdyby tak… astronauta wybrał się na spacer kosmiczny w samej piżamie?A gdyby tak chciał krzyknąć i próbował iść z powrotem, choć jego ciało stało się jakieś inne, lekkie? No właśnie, jakie? Zapraszamy na naukową opowieść o kosmicznych przygodach w próżni i w powietrzu, podczas której dowiecie się, ile z tego „gdybania” zdarzyło się na prawdę. KOSMICZNA STACJA. Wejdź do gry! | quest roomgodzina: 10:00, 12:00, 14:00, 16:00 wtorek-czwartek i sobota-niedziela| czas trwania: 90 min | lokalizacja: Galeria Strzelecka | wiek: 12+ | max. liczba uczestników: 10 osób | cena: 180 zł (bilet dla 2 osób), 210 zł (bilet dla 3 osób), 240 zł (bilet dla 4 osób), 270 zł (bilet dla 5 osób), 270 zł + 20 zł/os. (powyżej 5 os.) | bilety:www.bilety.hevelianum.plTo atrakcja towarzysząca pierwszej polskiej misji technologiczno-naukowej na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Wcielicie się w rolę członków załogi tej przełomowej wyprawy. Ta interaktywna przestrzeń to unikalna okazja, by zanurzyć się w świat najnowszych odkryć i technologii kosmicznych. Partnerzy: POLSA Polska Agencja Kosmiczna, Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku, TEMPUR, LYOFOODPatroni medialni: gdansk.pl, trojmiasto.pl W PRACOWNI HEWELIUSZA | escape roomgodzina: 11:00, 12:30, 14:00, 15:30 | czas trwania: do 90 min | lokalizacja: sala 36 | wiek: 8+ | max. liczba uczestników: | cena: 120 zł (3 os.); każda kolejna osoba: dodatkowo 15 złDuch Heweliusza błądzi po Górze Gradowej, próbując odzyskać utracone wspomnienia. Jedyną szansą na pokonanie amnezji jest rozwiązanie zagadek ukrytych w warsztacie genialnego astronoma. W escape room czeka na Was 14 łamigłówek do rozwiązania. Dzięki nim nie tylko rozruszacie wszystkie szare komórki, ale poznacie różne role oraz funkcje, które pełnił Jan Heweliusz. SEANSE W PLANETARIUM MOBILNYMDINOZAURY – HISTORIA PRZETRWANIA | seans w planetariumgodzina: 10:30, 13:30 | czas trwania: 45 min | lokalizacja: planetarium mobilne | wiek: 5–12 lat | max. liczba uczestników: 25 osób | cena: 20 zł (ulgowy), 25 zł (normalny)Jak prawie wszystkie dzieci, Celeste jest zafascynowana dinozaurami. Podczas gdy przygotowuje pogadankę dla swojej klasy o tym, jak wyginęły, mądra i magiczna postać zadaje jej kuszące pytanie: co jeśli powiem ci, że dinozaury wciąż są wśród nas? Udajmy się razem z Celeste w podróż w czasie, aby zobaczyć Ziemię taką, jaka była w bardzo, bardzo odległej przeszłości. MAGICZNY GLOBUS | seans w planetariumgodzina: 12:00 | czas trwania: 45 min | lokalizacja: planetarium mobilne | wiek: 5–12 lat | max. liczba uczestników: 25 osób | cena: 20 zł (ulgowy), 25 zł (normalny)Magiczny globus to bardzo angażujący film prezentujący układ pór roku, związany z astronomicznymi cechami naszej planety. EXPLORE | seans w planetariumgodzina: 15:00 | czas trwania: 45min | lokalizacja: planetarium mobilne | wiek: 12+ | max. liczba uczestników: 25 osób | cena: 20 zł (ulgowy), 25 zł (normalny)Explore, opowiadając historię ambicji skolonizowania Marsa przez ludzi, w nowoczesny i przystępny sposób prezentuje szeroki zakres tematów naukowych. FORT NOCĄ | spacer historycznytermin: czwartek i piątek, lipiec: 3, 4, 10, 11, 17, 18, 24, 25, 31, sierpień: 1, 7, 8, 14, 15, 21, 22, 28, 29 | godzina: 21:00 (lipiec), 20:00 (sierpień) | lokalizacja: Góra Gradowa | wiek: młodzież i dorośli | max. liczba uczestników: 30 osób | cena: 60 zł (normalny), 50 zł (ulgowy)Nocny spacer przez labirynty podziemnych korytarzy i tajemnicze fortyfikacje. Przewodnik w historycznym mundurze oprowadzi Cię po niedostępnych na co dzień zakamarkach dawnego fortu. Być może kryją się tam nie tylko nietoperze?  Z GÓRY WIDAĆ WIĘCEJ. SPACER PRZEZ DZIEJE FORTU | spacer historycznytermin: 5.07, 2.08 | godzina: 12:00 | czas trwania: 1,5 h | lokalizacja: Góra Gradowa | wiek: 12+ | max. liczba uczestników: 30 osób | cena: bezpłatnieSpacer historyczny po Górze Gradowej – miejscu, które przez wieki było punktem obserwacji, obrony i strategii. Podczas wspólnej wędrówki przez fortyfikacje, bastiony i ścieżki parku, przyglądamy się, jak topografia tego wzgórza kształtowała dzieje Gdańska. OKO NA SŁOŃCE | obserwacje Słońcatermin, godzina: obserwacje weekendowe uzależnione od warunków pogodowych | lokalizacja: przed planetarium mobilnym Hevelianum | wiek: bez ograniczeń | wstęp: bezpłatnyW pogodne noce często spoglądamy na gwiazdy i kontemplujemy światy leżące wiele lat świetlnych od nas. Nie musimy jednak błądzić jedynie w głębinach Kosmosu. Jeden z najciekawszych obiektów na niebie leży na wyciągnięcie ręki. To Słońce oferujące fascynujące możliwości obserwacyjne, jedyna gwiazda, na powierzchni której możemy bezpośrednio obserwować szczegóły. Pod tym względem Słońcu nie dorównuje żaden inny obiekt nocnego nieba. PIKNIKOWANIE NA POLANIE | strefa piknikowaW tym roku jedną z atrakcji Hevelianum będzie piknikowanie na polanie. Od 28 czerwca przez całe wakacje na wszystkich chętnych będą czekały leżaki z pięknymi widokami na Gdańsk. Każdy może na nich spocząć i z Góry Gradowej spojrzeć w dal, na miasto. Jeśli chcecie, zabierajcie koce, żeby znaleźć spokój i ukojenie na zielonych terenach Hevelianum. MUSZTRA I POKAZ ARTYLERYJSKI | pokazy, rekonstrukcjetermin: każda niedziela | godzina: 12:00 | lokalizacja: Niskie Czoło Kurkowe | wiek: 12+ | cena: bezpłatnieLufa o wadze 130 kg, koła średnicy 110 cm, laweta długości 230 cm – to wymiary mieszkanki Hevelianum! Replika armaty o imieniu Elżbieta, na cześć drugiej żony Jana Heweliusza, da o sobie usłyszeć w każdą pierwszą niedzielę miesiąca, w samo południe. Grupa rekonstrukcyjna Stowarzyszenia Garnizon Gdańsk, w pełnym rynsztunku, zaprezentuje jej możliwości. NOCNE PODGLĄDANIE WSZECHŚWIATA | wydarzenie plenerowetermin: 9.08 | godzina: 19:00–1:30 | lokalizacja: Góra Gradowa | dla kogo: bez ograniczeń wiekowych | wstęp: bezpłatnyNocne Podglądanie Wszechświata to jedno z flagowych wydarzeń plenerowych odbywających się od ponad 10 lat w niepowtarzalnej scenerii Góry Gradowej, na terenie centrum nauki Hevelianum. Na chętnych liczenia spadających gwiazd będą czekać nie tylko obserwacje nieba, ale też liczne, bezpłatne atrakcje astronomiczne. WAKACJE W DOMU ZDROJOWYM W BRZEŹNIE | Zdrojowa 2, Gdańsk-BrzeźnoWERANDOWANIE | strefa odpoczynkutermin: 16.07 i 20.08 | godzina: 17:00–19:00 | czas trwania: 2 h | wiek: bez ograniczeń | wstęp: bezpłatnyNawiązując do „Czarodziejskiej Góry” Tomasza Manna, oddajemy przestrzeń Domu Zdrojowego kuracjuszom. Na ten czas to miejsce stanie się cichą otwartą przestrzenią relaksu i odpoczynku. Uczestnicy mogą odpocząć od zgiełku miasta, relaksując się na leżaku czy kocu rozłożonym trawie, czytając, rozwiązując krzyżówki czy grając w planszówki. Na miejscu czeka wypożyczalnia książek o podróżowaniu, morzu, Gdańsku, odpoczynku... Werandujcie. LĘK KLIMATYCZNY | warsztaty dla dorosłychtermin: 3.08. | godzina: 11:30 | czas trwania: 3 h | wiek: 16 + | max. liczba uczestników: 15 osób | wstęp: bezpłatny | prowadzące: Justyna Golonka, Alicja GołataWarsztaty, które dostarczą informacji o tym, czym są stres i lęk klimatyczny, poszerzą wiedzę z zakresu działań profilaktycznych, postępowania w taki sposób, żeby zapobiegać oddziaływaniu kryzysu klimatycznego na nas samych. JAK ROBIĆ NIC? | warsztaty dla dorosłychTerminy: 10.07., 7.08. | godzina: 18:00 | czas trwania: 2 h. | wiek: 16+ | max. liczba uczestników: 15 osób | cena: bezpłatne, obowiązują zapisy - więcej informacji na: https://hevelianum.pl/wakacje-2025/ | prowadząca: Agata PyzowskaCo się stanie jeśli zrobimy mniej? Czy zawsze musimy maksymalnie wykorzystać czas? A może jesteśmy w stanie pozwolić mu po prostu płynąć?Tematy spotkań: „Nic pożytecznego”, „Mamy czas”. NASŁUCHIWANIE BRZEŹNA | spacery dźwiękowetermin: 26.07., 23.08. | godzina: 13:00 | czas trwania: 2 h | wiek: 16+ | max. liczba uczestników: 15 osób | cena: bezpłatne, obowiązują zapisy – więcej informacji na: https://hevelianum.pl/wakacje-2025/ | prowadzący: Antoni MichnikLetni cykl spacerów dźwiękowych po Brzeźnie. Uważne nasłuchiwanie współczesnej audiosfery oraz różne ćwiczenia słuchania pogłębionego i wyobraźni dźwiękowej wyznaczą punkty wyjścia do namysłu nad różnymi przemianami audiosfery – zarówno sezonowo-cyklicznymi, jak i historycznymi.28.06. | Poza sezonem? Uważne słuchanie i sezonowość pejzażu dźwiękowego26.07. | Brzmienia kuracyjne, brzmienia kurortu. Ekologia akustyczna, hałas oraz dyskursy hałasu23.08. | Keynotes & soundmarks. Performatywność słuchania i tożsamość audialna SPACER FOTOGRAFICZNY | spacer/warsztaty dla dorosłychterminy: 22.07., 12.08. | godzina: 18:00 | czas trwania: 2 h | wiek: 16+ | max. liczba uczestników: 10 osób | cena: bezpłatne | prowadzący: Olo KostkoPodczas warsztatowych spacerów fotograficznych skupimy się na street fotografii i portretowaniu osób w sercu dzielnicy Brzeźno.Tematy spotkań: portret, street fotografia FILMY Z KLIMATEM DLA DZIECI I DOROSŁYCH | festiwal filmówtermin: 31.07. – 2.08. | godziny: 11:00, 18:00, 20:30 | lokalizacja: Dom Zdrojowy (11:00, 18:00), plener (20:30) | max. liczba uczestników: 30 osób (11.00) 50 osób (17:00), 100 osób (20:30) | wiek: dzieci 5+ i dorośli | wstęp: bezpłatny, rejestracja na każdy film przez eveneaKolejna edycja projektu Filmy z klimatem, tym razem w formule festiwalowej, nadal silent cinema. W programie fabuły, dokumenty i poranki dla najmłodszych. W tym roku oprócz pokazów filmowych, warsztaty dla dorosłych z radzenia sobie z lękiem klimatycznym. W repertuarze kina m.in. takie tytuły, jak: „Zła nie ma”, czy „Przynoszę Wam dzikość”. Więcej informacji na: https://hevelianum.pl/wakacje-2025/Data rozpoczęcia wydarzenia: 07.07.2025 09:00 – Data zakończenia wydarzenia: 23.08.2025 18:00
Reklama