„Stulatka” z perspektywami - akademia na 110-lecie Spółdzielni Mieszkaniowej

Kilkadziesiąt osób uczestniczyło w uroczystej akademii w Spółdzielczym Domu Kultury przy ul. Żwirki. Były oznaczenia, wyróżnienia, kwiaty i prezenty od gości... na ręce prezesa spółdzielni Jerzego Konkolewskiego. Wszystkich powitał Henryk Etmański.

Zaczęli na ul. Sobieskiego
Przewodniczący Rady Nadzorczej SM Jan Franczak przypomniał jak spółdzielnia rozwijała się na przestrzeni lat. 26 sierpnia 1898 r. powołano do życia „Urzędniczą Spółdzielnię Budowlano-Mieszkaniową”. Pierwszy protokół Rady Nadzorczej spółdzielni napisano 9 września 1898 r. Niemieckojęzyczny dokument przetrwał do dzisiaj. W czasie II wojny światowej Niemcy zniszczyli dokumenty spółdzielni, więc w 29 listopada 1945 r. zarejestrowano ją pn.„Spółdzielnia Mieszkaniowa Pracowników Państwowych i Samorządowych”. W 1964 r. zmieniono nazwę na „Powiatową Spółdzielnię Mieszkaniową w Tczewie”, by wreszcie – i tak jest do dzisiaj – w 1976 r. przemianować ją na Spółdzielnię Mieszkaniową w Tczewie.
W październiku 1898 r. zakupiono 3 tys. m kw. gruntu przy ul. Sobieskiego. Wybudowano na nim cztery domy z 27 lokalami. Pierwsze domy przy ul. Paderewskiego (12, 13. 14)  i ul. Stromej (1-5) powstały w 1910 r. Do 1918 r. powstało 16 domów z 97 lokalami. Po I wojnie światowej, kryzys gospodarczy i brak środków uniemożliwiały rozwój spółdzielni. Niemniej w latach 30. wybudowano kolejne domy, m.in. przy ul. Sobieskiego 34, 35, Wybickiego 22 i Paderewskiego 15. Do wybuchu II wojny światowej spółdzielnia miała 20 budynków z 135 mieszkaniami. Liczba członków wynosiła 179 osób. W czasie okupacji Niemcy przejęli majątek spółdzielni w administrację.
Pierwsza powojenna inwestycja to budynek z 32 lokalami przy ul. Sobieskiego 19, oddany do użytku w 1960 r. Aż do tego roku działalność  spółdzielni ograniczała się do remontów i prowadzenia administracji, gdyż wojna nie obeszła się łaskawie z budynkami. Były zniszczone i zdewastowane.

Czas przyśpieszenia
W latach 1960-1964 zbudowano 8 budynków z 225 mieszkaniami. Druga połowa lat 60. to powstanie osiedla Czyżykowo – 27 budynków. Lata 70., to zasadniczy rozwój spółdzielni. Powstało os. Śródmieście II (nazwane potem im. Garnuszewskiego). M.in. budynki przy ul. Niepodległości 7-9, al. Zwycięstwa 1-4, 15, 17, ul. Jedności Narodu 1-4, 7-9, 12-14, 18, 27-32. W 1976 r. rozpoczęto budowę domów na Suchostrzygach, największym dzisiaj osiedlu Tczewa. W latach 70. powstały także pierwsze domy w Gniewie i Pelplinie. Dzisiaj w Gniewie jest w sumie 15 budynków, a w Pelplinie 65. Natomiast w tej dekadzie w Tczewie oddano do użytku 58 budynków z 4426 lokalami o łącznej powierzchni 189 tys. m kw. Lata 80. – 56 domów z 2481 lokalami, 120 tys. m kw. W tych latach budowano także lokale użytkowe, sklepy, garaże i domy kultury oraz infrastrukturę. Lata 90. przyniosły zasadniczy spadek liczby budowanych mieszkań. Powstały 22 budynki z 452 mieszkaniami, 27 tys., m kw. Wstawiono np. cztery „plomby” przy ul. Jedności Narodu.

Tak trzymać
- Kiedy burmistrz Dembski podjął dzieło założenia spółdzielni, nikt z jej założycieli nie przewidywał, że będziemy obchodzić 110-lecie – mówił Jerzy Konkolewski, prezes Spółdzielni Mieszkaniowej. - Powstawała przecież w warunkach państwa pruskiego. Pierwszy protokół w języku polskim sporządzono dopiero 26 października 1922 r. Dzisiaj, m.in., 100 proc. stropodachów i 90 proc. elewacji jest ocieplona. Zlikwidowaliśmy stanowiące zagrożenie piecyki gazowe. W części mieszkań to lokator sam decyduje kiedy zacznie sezon grzewczy. W najstarszych budynkach, przy ul. Sobieskiego zlikwidowaliśmy piece kaflowe – jest ciepła woda i centralne ogrzewanie. Zdajemy sobie sprawę, że jest jeszcze wiele do zrobienia, by osiągnąć obowiązujące standardy. Jest niedostateczna liczba parkingów. Niemniej z roku na rok jej piękniej, są nowe ciągi spacerowe, a dzisiaj spotykamy się w naszym domu kultury, jedynym pozamiejskim.   

- W tych wszystkich mieszkaniach żyją moi parafianie – zauważył ks. Stanisław Cieniewicz, proboszcz parafii pw. NMP Matki Kościoła. - W moim odczuciu słowo wspólnota jest bardziej rodzinne niż spółdzielnia. Widać jak ogromne są zmiany zewnętrzne. Zależy mi, aby w mieszkaniach było pięknie. I bez złośliwości upominam o porządek, z działającymi windami, bez napisów na klatkach, o miejsce godne człowieka. Dziękuję za bardzo mądrą decyzję, aby ziemię spółdzielczą zamienić z miastem. Dzięki temu w środku dzielnicy powstaje kościół. A wewnątrz każdej „kamiennej pustyni” musi być: szkoła, kościół, plac.
Podczas akademii specjalnie podziękowano długoletnim działaczom oraz wieloletnim pracownikom, np. najstarszej stażem pracowniczym Genowefie Jank, kierownikowi Administracji Osiedla Suchostrzygi I. W części  artystycznej wystąpił z wiązanką piosenek zespół „Hals”. Akademię poprowadziła Lidia Franek, kierownik Spółdzielczego Domu Kultury.
- W imieniu wyróżnionych dziękuję za uhonorowanie, dostrzeżenie naszych działań na różnych odcinkach pracy w spółdzielni – mówiła Gertruda Pierzynowska, radna miasta i wieloletnia działaczka spółdzielni. - Staramy się o spółdzielców i spółdzielnię. W 110-lecie jest piękna, rozwija się. Tak trzymać – jak napisała wybrzeżowa pisarka Stanisława Fleszarowa-Muskat.

Członkowie i majątek spółdzielni (koniec 2007 r.)
187 budynków mieszkalnych, 8783 lokale mieszkalne, 10 555 członków, 270 lokali użytkowych i garaży, 418 460 m kw. powierzchni użytkowej lokali, 6 administracji osiedlowych w Tczewie, Pelplinie i Gniewie.

Zasłużeni wyróżnieni odznaką
Krajowa Rada Spółdzielczości w Warszawie przyznała odznakę zasłużony działacz ruchu spółdzielczego poniższym osobom:
Włodzimierz Boderek, Leon Czerwiński, Halina Daniel, Henryk Etmański, Stefan Gałka, Jerzy Kandulski, Barbara Kiedrowska, Ignacy Makowski, Jerzy Maliszewski, Danuta Prabucka, Gertruda Pierzynowska, Franciszek Portjanko, Czesław Różanowski, Andrzej Solecki, Zygmunt Swatkowski, Wiesława Ślizewska, Rita Tomaszewska, Jerzy Waruszewski.

Długoletni działacze spółdzielni
... wyróżnieni specjalnym podziękowaniem przez Radę Nadzorczą i Zarząd SM:
Jan Allaburda, Ryszard Brucki, Rajmund Dominikowski, Leon Dudziak, Franciszek Drelich, Henryk Gorczyca, Krystyna Owsiak, Danuta Radziszewska, Celestyn Rutkowski, Benedykt Sobecki, Kazimierz Stasiak, Mikołaj Wiatr, Dariusz Zimny.

Wieloletni pracownicy spółdzielni
... wyróżnieni specjalnym podziękowaniem przez Radę Nadzorczą i Zarząd SM:
Grażyna Gorlikowska, Barbara Gwizdała, Genowefa Jank, Aleksandra Klimas, Maria Kondziela, Maria Olek, Ryszard Podjacki, Teresa Sadecka, Brygida Smeja, Irena Stoppa, Danuta Tocewicz.