Gdzie mieszkasz? Na osiedlu wampirów

– Podobno kiedyś mieszkały tu wampiry i stąd ta nazwa – uważa Tomek, mieszkaniec Suchostrzyg. Trochę ma w tym racji. Nazwa Suchostrzygi to połączenie słów „suchy” i „strzyga”, czyli „wampir”, „upiór”. „Suchy” być może dlatego, że strzygi wysysały z ciała krew, innymi słowy wysuszały. Jednak wątpliwe, by na terenie dawnej wsi mieszkały wampiry. Prawdopodobnie jeden z mieszkańców otrzymał niegdyś takie przezwisko, być może z powodu jakiejś wady lub przez „wampirzy” charakter. Dawniej wieś Suchostrzygi nazywała się Łunowo, po niemiecku Lunau. Nazwa ta może być pruskiego pochodzenia bądź wywodzić się od staropolskiego przezwiska Łuna. W wielu językach rdzeń „luna” oznacza księżyc, także i w języku polskim mamy łunę. Może ten księżyc przyciągnął wampiry?

Amerykański sen

Prątnica, czyli osiedle domków jednorodzinnych, to dawne dobra rycerskie i folwark. Skąd ta nazwa? Należy ją wywodzić od staropolskich słów „pręt”, „prątki”, które oznaczają „zarośla”, „chrust”. Częścią osiedla Prątnica jest też Ameryka, czyli kilka domów przy ul. Jagiellońskiej niedaleko placu z pomnikiem Jana Pawła II. Nazwa jest przewrotna, ponieważ w tym miejscu swój przydział w okresie międzywojennym otrzymały osoby bezrobotne. Amerykańska, równie przewrotna nazwa to Manhattan, czyli targowisko, które miało się kojarzyć z wielkomiejskim handlem.

Bajkowe czy Piotrowo?

W sąsiedztwie Suchostrzyg znajduje się dawny teren Malinowa, czyli kombinatu owocowo-warzywnego. Nazwa ta jednak nie ma polskiego pochodzenia. Na początku XX wieku w miejscu obecnego hotelu znajdował się folwark Amalienhof („Amalia” to niemieckie imię, a „hof” to „dwór”), który Polacy spolszczyli fonetycznie jako Malinowo. Z kolei od południa z Prątnicą sąsiaduje osiedle Bajkowe Piotrowo, które mieszkańcy mylnie nazywają po prostu Bajkowym.

– Osiedle Bajkowe Piotrowo zostało tak nazwane w 1999 r. i taka nazwa jest ostateczna – informuje Krzysztof Korda, radny i przewodniczący Komisji do spraw opiniowania nazw ulic w Tczewie. – To połączenie świetnej nazwy bliskiej mieszkańcom (bajkowe) i dawnej nazwy osady. – Piotrowo było folwarkiem, który nazwę zawdzięcza właścicielowi, Peterowi Jantzenowi. Po niemiecku ten majątek to Peterhof, czyli dwór Petera, po polsku Piotra.  Z zachowania tej historycznej nazwy cieszy się Łukasz Brządkowski z Dawnego Tczewa. – Nie musimy  się wstydzić naszej historii, dlaczego więc sięgamy po sztuczną nazwę „Bajkowe”? Nazwy osiedli powinny odwoływać się do tradycji.

Afrykańskie studnie

Na północy Tczewa znajduje się Abisynia, czyli oficjalnie osiedle Stanisława Staszica, nazwane na cześć księdza, który rozdał ziemię biednym chłopom. Teren ten, podobnie jak wspomniana Ameryka, był w okresie międzywojennym przekazywany osobom biednym i bezrobotnym. Osiedle to nie było wówczas podłączone do wodociągów. Wodę pobierano z Wisły lub z wykopanych studni, zwanych abisynkami, a wszechobecny wiatr przywiewał piasek niemal jak na pustyni. W tamtym czasie o afrykańskiej Abisynii (dziś Etiopia) mówiło się sporo, bo trwała wojna tego kraju z Włochami. Czy mieszkańcy lubią dziś nazwę Abisynia? – Wydźwięk negatywny chyba zanikł doszczętnie. Ta nazwa wpisała się już do tradycji – twierdzi Jakub Osowski, mieszkaniec osiedla.

Czyżykowo to nazwa południowego osiedla, która pochodzi od przezwiska Czyżyk lub od ptaka czyżyka, który zimuje w pobliżu rzek. Z kolei osiedle Bema zawdzięcza swoją nazwę głównej ulicy, której patronem jest generał Józef Bem. Południowa część tego osiedla jest zwana Szklanymi Domami. Nazwa ta jest przewrotna (symbol nierealnych marzeń o idealnej Polsce) i związana z bliskim sąsiedztwem ulicy Żeromskiego. Pisarz ten w powieści „Przedwiośnie” zawarł ideę szklanych domów.

Kozy i Napoleon

Mamy też w Tczewie wiele nazw osiedli, które określają teren, na jakim się znajdują. Osiedle Nad Wisłą (okolica ul. Reja) znajduje się blisko rzeki, osiedle Za Parkiem jest tuż za parkiem miejskim, osiedle oficjalnie nazwane Za Strzelnicą sąsiaduje z dawną strzelnicą, a z kolei osiedle Zatorze to teren położony za torami kolejowymi. Inna, potoczna nazwa tego osiedla to Kozenfyrtel. Jest to połączenie słów „koza” (na łąkach przy tym osiedlu dawniej wypasano kozy) oraz „Viertel”, czyli po niemiecku „dzielnica”. Również od topografii terenu pochodzi nazwa Górek, nazwanych oficjalnie osiedlem Wincentego Witosa, czyli na cześć trzykrotnego premiera Polski. – Ten teren zawsze był pagórkowaty i stąd ta nazwa – wyjaśnia Witold Gwizdała, mieszkaniec osiedla.

Także i osiedle Śródmieście II otrzymało swojego patrona, czyli Antoniego Garnuszewskiego, dyrektora dawnej Szkoły Morskiej w Tczewie. Z kolei Fabichowo (potoczna nazwa osiedla Kolejarz) to nazwa na cześć Franciszka Fabicha, inicjatora budowy osiedla dla pracowników kolei. Inną ciekawą tczewską nazwą jest Kanonka - od niemieckiego „Kanonenweg”, czyli drogi armatniej, która swój rodowód wzięła od przemarszu przez ten teren w 1812 roku francuskiej artylerii pod dowództwem Napoleona.

Niech zadecydują mieszkańcy

W Tczewie powstają także nowe osiedla: Jabłoniowe Wzgórze (od pobliskich sadów), Solaris (teren nasłoneczniony), Dominiki (od imienia córki właścicieli firmy deweloperskiej) i Zacisze (teren spokojny, oddalony od zgiełku miasta). – Nazwy używane przez deweloperów to niekiedy produkty marketingowe – mówi Krzysztof Korda. – Nie istnieje oficjalnie osiedle Dominiki czy Solaris. Być może jednak kiedyś będą one funkcjonowały w potocznym języku mieszkańców Tczewa. Z kolei nazwa Jabłonowie Wzgórze w 2012 roku została oficjalnie nadana uchwałą Rady Miejskiej na wniosek dewelopera. W przypadku Zacisza deweloper przywrócił zapomnianą, istniejącą przed laty nazwę. Jeśli wniosek o nadanie takiej oficjalnej nazwy południowym Górkom wpłynie do komisji, zajmiemy się jego rozpatrzeniem. A jak nazwać nowe osiedla w przyszłości? To pytanie do mieszkańców. Im więcej osób zgłosi propozycje, tym większa szansa na znalezienie dobrego rozwiązania.