Jaki dzień w Boże Ciało – Takich dni potem niemało. Błogosławieństwo na cztery strony świata

Ludowa interpretacja święta jest oczywiście nieco inna niż oficjalna wykładnia Kościoła. Według ludności wiejskiej, Bóg zszedł z piedestału na ziemię, aby być blisko ludzi i ich spraw. Boże Ciało przypada także na czas wiosennych burz, dlatego ludowe zwyczaje skupiają się na ochronie pól i plonów.

Gałązki, wianki, zioła dla ochrony domostw

Ołtarze bożocielne strojono m.in. młodymi brzózkami oraz kwiatami ogrodowymi, które były przez wiernych zrywane i zanoszone do domów. Młode drzewka i gałązki miały odstraszać czarownice. Wtykano je na polach zboża, lnu czy kapusty, aby ochronić uprawy przed złymi warunkami atmosferycznymi i szkodnikami. W podobnym celu pleciono wianki z ziół (m.in.: macierzanki, rozchodnika, grzmotnika, dziurawca, puźek, barwinka). Każdy wianek był zrobiony z innego ziela, przybrany kwiatami i związany lipowym łykiem albo kolorową wstążką. Wianki trzymano w kościele przez całą oktawę Boże Ciała, aby nabrały świętej mocy i pomagały ludziom chronić swój dom, gospodarstwa, uprawy i zwierzęta przed czarownicami, burzami, piorunami, pożarami. Następnie wieszano je nad oknami i drzwiami chałup, nad wejściem do stajen i obór. Z ziół robiono także lecznicze napary na ból gardła, opuchliznę, ponadto okadzano nimi zwierzęta.

W Boże Ciało bardzo aktywne były czarownice. Podczas uroczystości bożocielnych ksiądz mógł rozpoznać, która z jego parafianek miała kontakty z diabłem. Wystarczało, że podczas błogosławieństwa spojrzał przez monstrancję i kobiety, które były czarownicami na głowie miały skopki na mleko lub rogi.

Przysłowia i porzekadła ludowe

Oczywiście z Bożym Ciałem wiążą się także przysłowia, głównie pogodowe:

Do Bożego Ciała –
Zima robiła, co chciała,
A po Bożym Ciele –
Ciepła wiele.

Na Boże Ciało siej proso śmiało.

Na Boże Ciało z Boską chwałą,
Słowo nam się chlebem stało,
Więc w oktawę –
Puść obawę,
Nie tknij zboża ni kapusty,
Bo znajdziesz dzień pusty.

Na Boże Ciało – żyto zakściało.

Opr. Kamila Gillmeister/Fabryka Sztuk

Żródła: Klimaszewska Jadwiga, Doroczne obrzędy ludowe, [w:] Biernacka Maria, Frankowska Maria, Paprocka Wanda (red.), Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej T. 2, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1981.

Ogrodowska Barbara, Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne, Wydawnictwo Sport i Turystyka – MUZA SA, Warszawa 2004.

Stelmachowska Bożena, Rok obrzędowy na Pomorzu, Wydawnictwo Region, Gdynia 2016.