Historia tczewskich osiedli. Zamiast z kolejarzy, zasłynęli z... kóz

Nazwa ta jest hybrydą polsko-niemiecką, jej pierwszy człon pochodzi od słowa koza, prawdopodobnie mieszkańcy osiedla hodowali i wypasali te zwierzęta na terenie obecnego boiska przy ul. Wierzbowej. Druga część nazwy pochodzi od niemieckiego Viertel, co oznacza dzielnicę, spolszczonego do słowa fyrtel.

Urzędnicy patronami ulic

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie osiedla pochodzą z I – IV w. (okres wpływów rzymskich) jednak jego nowożytna zabudowa powstała dopiero pod koniec XIX wieku. Można ją podzielić na dwa podstawowe obszary. Na południu, przy drodze prowadzącej w kierunku wsi Czatkowy (okolice dzisiejszej ul. Łąkowej), w miejscu rozebranego Szańca Młyńskiego powstawały przede wszystkim niewielkie domy charakterystyczne dla zabudowy podmiejskiej. Zabudowa północnej części osiedla była natomiast planowana, została zlecona przez kolej i budynki miały być przeznaczone dla jej pracowników.

Po wytyczeniu parcel budowlanych i ulic, których patronami byli zasłużeni dla kolei pruskiej urzędnicy, w 1873 r. rozpoczęły się prace budowlane. Najstarsze zabudowania pojawiły się ok. 1880 r. przy ul. Półwiejskiej i Prostej nr 1-4. Były to domy dwukondygnacyjne, o skromnym wystroju elewacji. W latach 90. XIX w. zabudowa objęła północną pierzeję ulicy Kruczej. Powstały cztery duże kubaturowo domy mieszkalne z czerwonej cegły, dwuspadowymi dachami, z dwoma wejściami od podwórza, z dekoracyjnymi fryzami podokapowymi i gzymsami międzypiętrowymi. Ostatni dom w pierzei jest mniejszy, z jednym wejściem. Do końca XIX wieku zbudowano kolejne budynki przy ul. Kruczej oraz na Wilczej, łącznie 14 wielorodzinnych, dwu- i trzykondygnacyjnych domów mieszkalnych wraz z budynkami gospodarczymi w podwórzach. Do naszych czasów zachowało się 11 z nich. Bryła budynków i kubatura dostosowana została do wcześniej wybudowanych domów przy ulicy Kruczej, zmienił się wystrój elewacji i małych form architektonicznych, szczególnie od strony podwórza. (...)